VEKTOR FAZO MODELI HAMDA JUMLALAR O‘XSHASHLIGI O‘LCHOVLARIGA ASOSLANGAN SAVOL - JAVOB TIZIMI ISHLAB CHIQISH

Authors

  • Musayev Muhammadjon Mahmudovich Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU
  • Ochilov Mannon Musinovich Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU
  • Xolmatov Orzimurod Abjalolovich Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU
  • Narzullayev Oybek Otabek o‘g‘li Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU

Keywords:

Savol-javob tizimlari, tabiiy tilni qayta ishlash (NLP), TF-IDF vektor fazo modeli, kosinus o‘xshashligi, jumlalar o‘xshashligi, semantik o‘xshashlik, yopiq domenli SJ tizimlari, o‘zbek tili, BLEU, ROUGE, METEOR o‘lchovlari

Abstract

Ushbu tadqiqot TF-IDF vektor fazo modeli va jumlalar o‘xshashligiga asoslangan yopiq domenli savol-javob (SJ) tizimini ishlab chiqishga bag‘ishlangan. Tizim Samarqand davlat xizmatlari markazi uchun foydalanuvchilarning savollariga avtomatik javob berish imkoniyatini taqdim etadi. 2000 ta savol-javob juftligidan iborat korpus yig‘ilib, ishlov berilgan va modelni o‘qitishda qo‘llanilgan. Metodologiya matnlarni TF-IDF yordamida vektorlashtirish va kosinus o‘xshashligi orqali semantik solishtirishni o‘z ichiga oladi. BLEU, ROUGE va METEOR kabi baholash metrikalari natijasida aniqlik TF-IDF modeli yordamida 95.2%, jumlalar o‘xshashligi ko‘rsatkichlari yordamida esa eng yaxshi natija 94.8% ga yetgani aniqlandi. Ushbu yondashuv o‘zbek tili kabi kam manbali tillar uchun yopiq domenli avtomatlashtirilgan SJ tizimlarini yaratishda samarali ekanligini ko‘rsatadi.

References

Minghui Qiu, Feng-Lin Li, Siyu Wang, Xing Gao, Yan Chen, Weipeng Zhao, et al., "AliMe chat: A sequence to sequence and rerank based chatbot engine", Proceedings of the 55th Annual Meeting of the Association for Computational Linguistics, vol. 2, pp. 498-503, July 2017.

Philipp Cimiano; Christina Unger; John McCrae, Ontology-Based Interpretation of Natural Language, Morgan & Claypool Publishers, 2014. ISBN 978-1-60845-990-2.

Xolmatov O.A., Kamolov R.K., "NLPda savol-javob tizimlarini yaratish turlari va bosqichlari", Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU Samarqand filiali, "O‘zbek tilining milliy korpusi: muammolar va vazifalar" xalqaro ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari, 25-aprel 2023-yil, Samarqand.

Rajpurkar, P., et al., "SQuAD: 100,000+ Questions for Machine Comprehension of Text", Proceedings of the 2016 Conference on Empirical Methods in Natural Language Processing.

Beel, J., Gipp, B., Langer, S., Breitinger, C. "Research-paper recommender systems: a literature survey", International Journal on Digital Libraries, 2016.

Jurafsky, D., Martin, J. H. "Speech and Language Processing", Pearson, 3rd Edition, 2023.

Ilyos Xujayarov, Mannon Ochilov, Orzimurod Xolmatov, Dilshod Jurayev. Sun’iy intellekt algoritmlari asosida matn tilini avtomatik aniqlash. Международный Журнал Теоретических и Прикладных Вопросов Цифровых Технологий.

Mukhammadjon Musaev, Dilshod Juraev, Mannon Ochilov, Malika Abdullaeva. Text processing technology in Uzbek speech to sign language translation systems. AIP Conference Proceedings

Mannon Ochilov, Dilshod Jurayev, Oybek Narzullayev, Mаtndаgi tinish belgilаrini tiklаsh muаmmolаri vа yechimlаri, Computer linguistics: problems, solutions. 2024.

Jurafsky, D., Martin, J. H. "Speech and Language Processing", Pearson, 3rd Edition, 2023.

Ganesan, K. "ROUGE 2.0: Updated and Improved Measures for Evaluation of Summarization Tasks", arXiv preprint, 2018.

Zhao, K., & Mao, X.-L. Integrating ROUGE into Sentence Similarity Measures, Journal of Chinese Information Processing, 2017

Downloads

Published

2025-01-26

How to Cite

Musayev, M., Ochilov , M., Kholmatov, O., & Narzullayev , O. (2025). VEKTOR FAZO MODELI HAMDA JUMLALAR O‘XSHASHLIGI O‘LCHOVLARIGA ASOSLANGAN SAVOL - JAVOB TIZIMI ISHLAB CHIQISH. DIGITAL TRANSFORMATION AND ARTIFICIAL INTELLIGENCE, 3(1), 23–30. Retrieved from https://dtai.tsue.uz/index.php/dtai/article/view/v3i14