TURKIY TILLAR GRAMMATIKASINING KOMPYUTERGA YO‘NALTIRILGAN FORMAL MODELLARI TAHLILI

Authors

  • Norov Abdisait Muradovich Muhamad al-Xorazmiy nomidagi TATU

Keywords:

Statistical Models, Neural Network Models, Rule Based Grammars, Hybrid NLP

Abstract

Ushbu maqolada turkiy tillar grammatikasini kompyuterli qayta ishlash uchun formal modellashtirish tamoyillari yoritiladi. Morfologik agglyutinatsiya, erkin affiksatsiya kabi xususiyatlarga ega turkiy tillar uchun grammatik qoidalarni algoritmlashtirishda qo‘llaniladigan kompyuterli modellar: qoidalarga asoslangan grammatikalar (Rule Based Grammars), statistik modellar (Statistical Models), neyron tarmoqlar (Neural Network Models), gibrid NLP (Hybrid NLP) arxitekturalari tahlil qilinadi.

References

2. Steedman, Mark. "A formal universal of natural language grammar." Language, vol. 96 no. 3, 2020, p. 618-660

3. Marco Kuhlmann, Alexander Koller, Giorgio Satta; Lexicalization and Generative Power in CCG. Computational Linguistics 2015; 41 (2): 215–247.

4. Mahmud, Tanzim & Hasan, K. M. & Ahmed, Mahtab & Chak, Thwoi. (2015). A rule based approach for NLP based query processing. 78-82. 10.1109/EICT.2015.7391926.

5. Collins, Michael. (2003). Head-Driven Statistical Models for Natural Language Parsing. Computational Linguistics. 29. 589-637. 10.1162/089120103322753356.

6. Norov A. M. & Togʻayev I. B. (2025). FONETIK TRANSKRIPSIYALI NUTQ SINTEZI UCHUN LINGVOTEXNOLOGIK YONDASHUV. Development Of Science, 5(3), pp. 358-369. https://doi.org/0.

7. Norov A. M. (2025). O‘ZBEK TILI UCHUN NLPDA PRAGMATIK AKSENTNI ANIQLASH ALGORITMI. Development Of Science, 12(4), pp. 182-187. https://doi.org/0.

8. Abdisait M. Norov, Ilxom B. Tog'ayev, “THE PROBLEM OF COMPUTER MODELING OF ORTHOGRAPHIC TRANSLITERATION”. Innovative: International Multidisciplinary Journal of Applied Technology (2995-486X), vol. 3, no. 5, June 2025, pp. 74-81, https://multijournals.org/index.php/innovative/article/view/3392.

10. Norov Abdisait Muradovich, Togʻayev Ilxom Baxtiyorovich, Abstract book of the Scientific Conference “Electro-physics and information technology applications-2025”. Toshkent – 2025. – B. 43-46.

Downloads

Published

2025-12-12

How to Cite

TURKIY TILLAR GRAMMATIKASINING KOMPYUTERGA YO‘NALTIRILGAN FORMAL MODELLARI TAHLILI. (2025). DIGITAL TRANSFORMATION AND ARTIFICIAL INTELLIGENCE, 3(6), 27-31. https://dtai.tsue.uz/index.php/dtai/article/view/v3i64