AXBOROTNI HIMOYA QILISHDA SUN’IY IMMUN TIZIMLAR AHAMIYATI VA ROLI

Authors

  • Umarov Shuxratjon Azizjonovich Farg‘ona davlat texnika universiteti
  • Umarova Munojatxon Ibragimovna Farg‘ona davlat texnika universiteti

Keywords:

axborot xavfsizligi, sun’iy immun tizimlar, anomaliyalarni aniqlash, kompyuter viruslari, salbiy tanlash, klonlash seleksiyasi, immunochip, sun’iy neyron tarmoqlar

Abstract

Ushbu maqolada sun’iy immun tizimlarini axborot texnologiyalari sohasiga kirib kelish xususiyatlari, yangi atamalarning paydo bo‘lishi va insonning biologik immun tizimining noyob xususiyatlari – yot jismlarni aniqlash, xotira, o‘zgarish va o‘z-o‘zini takomillashtirish qobiliyati muhokama qilingan. Shuningdek, sun’iy immun tizim algoritmlarining kompyuter tizimlariga bo‘ladigan hujumlarni, yangi kompyuter viruslarini aniqlash, spamdan himoyalanish va boshqa himoya masalalarini hal etishdagi qo‘llanilishi ko‘rsatilgan. Maqolada sun’iy immun tizim va sun’iy neyron tarmoqlar o‘rtasidagi o‘xshashliklar va farqlar ham tahlil qilingan. Sun’iy immun tizimni axborot xavfsizligida dinamik va adaptiv yechimlar sifatida ko‘rsatilib, zamonaviy kibertahdidlarga qarshi kurashishdagi samaradorligi baholangan.

References

Акбаров Д. Е. Ахборот хавфсизлигини таъминлашнинг криптографик усуллари ва уларнинг қўлланилиши //Ўзбекистон маркаси. – 2009. – Т. 432.

Васильев В. И. Интеллектуальные системы защиты информации. – 2013.

Цирлов В. Л. Основы информационной безопасности автоматизированных систем //М.: Феникс. – 2008. – Т. 173.

Петров В. П., Петров С. В. Информационная безопасность человека и общества. – 2007.

Azizjonovich U. S., Azizovich U. B. Bioidentifikatsiya tizimlarini intellektuallashtirish mohiyati //Science and innovation. – 2024. – Т. 3. – №. Special Issue 50. – С. 205-209.

Azizjonovich U. S., Abdulhay A. Axborot xavfsizligi tizimlarini intellektuallashtirish masalalari //Al-Farg’oniy avlodlari. – 2024. – Т. 1. – №. 1. – С. 4-10.

Мухториддинов М., Акбаров Н., Умаров Ш. Machine learning for network security and anomaly detection //Conference on Digital Innovation:" Modern Problems and Solutions. – 2023.

Ким Е. В. Системы искусственного интеллекта в области информационной безопасности //Methods of applying innovative and digital technologies in the educational system. – 2025. – Т. 2. – №. 3. – С. 51-58.

Степанов Л. В., Десятов Д. Б., Кравченко А. С. Концепция обеспечения информационной безопасности телекоммуникационный сетей на основе искусственных иммунных систем //Актуальные проблемы прикладной математики, информатики и механики. – 2017. – С. 898-909.

Wang R. et al. The interaction of innate immune and adaptive immune system //MedComm. – 2024. – Т. 5. – №. 10. – С. e714.

Wen S. F., Shukla A., Katt B. Artificial intelligence for system security assurance: A systematic literature review //International Journal of Information Security. – 2025. – Т. 24. – №. 1. – С. 1-42.

Убайдуллаев Ш. М., Кулдашев А. У. Сунъий интеллект технологияларининг муҳим аҳамияти //O'zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va ilmiy tadqiqotlar jurnali. – 2024. – Т. 3. – №. 35. – С. 270-274.

Downloads

Published

2025-08-04

How to Cite

Umarov, S., & Umarova , M. (2025). AXBOROTNI HIMOYA QILISHDA SUN’IY IMMUN TIZIMLAR AHAMIYATI VA ROLI. DIGITAL TRANSFORMATION AND ARTIFICIAL INTELLIGENCE, 3(4), 29–34. Retrieved from https://dtai.tsue.uz/index.php/dtai/article/view/v3i45